Głoska [r] – dla jednych oczywistość, dla innych zmora. Czy rzeczywiście jej artykulacja jest tak trudna? Czy faktycznie wiek wyklucza możliwość nauczenia się jej poprawnej artykulacji? Oto najczęściej zadawane pytania, z którymi spotykam się w mojej praktyce logopedycznej.
Czy moje dziecko ma jeszcze czas na głoskę [R]?
Teoretycznie głoska [R] przy prawidłowym rozwoju mowy powinna pojawić się do ok. 6 roku życia. Ale to bardzo umowna data. Znam dzieci, które potrafiły wymówić prawidłową głoskę [R] w wieku 4 lat czy nawet 3,5 roku.
O tym, że głoska [R] ma jeszcze czas pojawić się samoistnie możemy mówić tylko wtedy, kiedy dziecko poniżej 6 roku życia zamienia ją na prawidłową głoskę [L]. Ale i w tym przypadku warto zachować czujność.
Jeśli jednak w jakimkolwiek wieku głoska [R] jest zniekształcana i przypomina dźwięk, który nie występuje w ogóle w polskim alfabecie fonetycznym, to zawsze oznacza to wadę wymowy i wskazanie do terapii.
Przykładem takiej nieprawidłowej artykulacji jest wymowa tylnojęzykowo-podniebienna (która przypomina [R] francuskie), wymowa za pomocą boku języka, warg czy też pomijanie głoski.
Ile czasu zajmuje terapia głoski [R]?
To bardzo indywidualna sprawa. Zwykle samo jej wywołanie zajmuje od 2 do 10 regularnych wizyt.
Później przychodzi czas na utrwalanie, co zajmuje mniej więcej od pół roku do dwóch lat.
Dużo zależy od motywacji pacjenta, od jego wieku, od przyczyny problemu, od czasu poświęconego na ćwiczenia w domu, od sposobu zniekształcania tej głoski czy też od zależności między nią a innymi głoskami.
Czy wada wymowy głoski [R] to najczęstsza wada wymowy?
Nie. Najczęściej występująca wadą wymowy jest sygmatyzm. Jest to ogólna nazwa wad wymowy głosek trzech tzw. szeregów. Są to:
Szereg szumiący: sz, ż, cz, dż
Szereg syczący: s, z, c, dz
Szereg ciszący: ś, ź, ć, dź
Jeśli jedna z głosek danego szeregu jest wymawiana niepoprawnie, jest bardzo duża szansa, że trzy pozostałe też są wymawiane niepoprawnie. A nawet czasem wszystkie dwanaście.
Optymistyczna wiadomość jest taka, że gdy nauczymy się prawidłowo wymawiać jedną z tych głosek, to trzy pozostałe głoski z danego szeregu pójdą jak z płatka.
Dlaczego więc wydaje nam się, że to głoska [R] jest najczęściej zniekształcana, skoro przed nią wymieniłam 12 innych?
Wyżej wymienione głoski są głoskami wysokoczęstotliwościowymi. Nie zawsze i nie każdy usłyszy, że są nieprawidłowo wymawiane – różnice między poprawną a błędną wymową są niekiedy bardzo subtelne i niesłyszalne dla mniej wrażliwego ucha.
Głoska [R] nie ma litości. Zawsze usłyszymy kiedy ktoś wypowiada ją źle
Czy można wywołać głoskę [R] u każdego?
Niezależnie od wieku niemalże każdy ma szansę na nauczenie się głoski [R]. 4 lata? 8 lat? 20 lat? 35 lat? Nie ma problemu!
Większą trudność mogą mieć jednak osoby, u których ta wada wymowy jest sprzężona z niektórymi chorobami neurologicznymi czy genetycznymi. Ale jeżeli pacjent jest chętny do pracy nad nią – zawsze może spróbować!
A teraz niespodzianka.
Kto powie wierszyk?
Mysz ryż żre
Żre mysz ryż
Ryż mysz żreJeż żre też